Porozumienie rodzicielskie

Porozumienie rodzicielskie to dokument, w którym rodzice lub opiekunowie dziecka mogą porozumieć się w kwestiach spornych, dotyczących wychowania i opieki nad ich wspólnym dzieckiem. Mogą w nim zawrzeć wyczerpujący plan wychowawczy bądź jedynie kwestie incydentalne, takie jak: określenie miejsca zamieszkania dziecka (np. u jednego z rodziców), sprecyzowanie władzy rodzicielskiej lub kontaktów z dzieckiem. Niniejszy dokument powinien pomóc w uregulowaniu kwestii, związanych z opieką i wychowaniem dziecka. Można w nim zawrzeć również inne, bardziej szczegółowe zagadnienia, które zapobiegną nieporozumieniom lub konfliktom w przyszłości.

Niniejszy dokument zawiera 4 możliwe scenariusze, w zależności od zakresu treści, jakie rodzice lub opiekunowie chcą w nim zawrzeć. Można z niego sporządzić:

• Pełne porozumienie wychowawcze;
• Porozumienie ustalające miejsce zamieszkania dziecka;
• Porozumienie określające wykonywanie władzy rodzicielskiej;
• Porozumienie określające kontakty z dzieckiem.

Niniejszy dokument jest przeznaczony dla tych sytuacji, gdy dziecko nie ukończyło jeszcze 18 roku życia.

Porozumienie nie przewiduje kwestii dotyczącej alimentów, gdyż w tym zakresie został już sporządzony inny wzór "ugoda alimentacyjna".

1. Pełne porozumienie wychowawcze

Czy wiesz, że....

Prawo do wychowania dzieci oraz prawo do kontaktów z nimi należą do kategorii tzw. praw rodzicielskich, zagwarantowanych przez Konstytucję RP (art. 48 Konstytucji) i sprecyzowanych w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym (art. 95 i nast. Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego). Prawo dziecka do wychowania przez obydwojga rodziców również jest prawem konstytucyjnie chronionym.

Najważniejszą zasadą, która wiedzie prym nad prawami rodziców, jest „dobro dziecka" (art. 95 par. 3 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego). Wynika z tego, że najlepszym rozwiązaniem dla dziecka jest uzgodnienie przez rodziców, wspólnie i zgodnie, sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem. Pomoc sądu opiekuńczego w rozwiązaniu tej kwestii powinna być więc wyjątkowa, ograniczona do sytuacji, gdy nie potrafią oni się wspólnie porozumieć w zakresie spraw dziecka.

Plan wychowawczy może zawierać następujące postanowienia:

• podział władzy rodzicielskiej (wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz wychowania dziecka, decydowanie w sprawach dziecka, dostęp do ważnych informacji, ponoszenie kosztów utrzymania i leczenia, kwestie dotyczące wychowania i edukacji);
• ustalenie miejsca zamieszkania;
• ustalenie kontaktów drugiego rodzica/opiekuna z dzieckiem (m.in. terminy wizyt, spędzanie wakacji i świąt).
  
  

2. Porozumienie ustalające miejsce zamieszkania dziecka

Kodeks Cywilny definiuje miejsce zamieszkania dziecka, pozostającego pod władzą rodzicielską jako:

• miejsce zamieszkania rodziców;
• miejsce zamieszkania tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska;
• miejsce zamieszkania tego z rodziców, któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej;
• miejsce zamieszkania tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa (jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom, mających osobne miejsce zamieszkania).

W porozumieniu dotyczącym ustalenia miejsca zamieszkania dziecka określa się, że dziecko będzie stale zamieszkiwać w każdorazowym miejscu zamieszkania jednego z rodziców. Możliwe jest również wskazanie konkretnego adresu zamieszkania dziecka. Przepisy precyzują, że w razie braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy - sąd rejonowy miejsca pobytu dziecka na wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka jednego z rodziców lub opiekunów. Orzeczenie sądu zastępuje wówczas zgodę drugiego rodzica. Oznacza to, że jeśli rodzice (opiekunowie) dojdą do wspólnego porozumienia w zakresie miejsca zamieszkania dziecka, w sposób polubowny, wówczas nie muszą uciekać się do pomocy sądu.

Zmiana miejsca zamieszkania dziecka:

Co do zasady jeden rodzic nie może, bez zgody drugiego, decydować o zmianie miejsca zamieszkania dziecka, gdyż jest to sprawa należąca do tzw. istotnych spraw dziecka, w których rodzice powinni być zgodni. Obowiązek współdecydowania w sprawach istotnych jest wyłączony w sytuacji, gdy drugi rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub została ona ograniczona w danym obszarze spraw.

3. Porozumienie określające wykonywanie władzy rodzicielskiej

Władza rodzicielska to obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Powinna ona być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Rodzice lub opiekunowie wychowują dziecko, pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o jego fizyczny i duchowy rozwój i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień.

Władza rodzicielska może być:

• sprawowana przez obojga rodziców;
• powierzona tylko jednemu z rodziców (jeśli drugi rodzic został jej pozbawiony orzeczeniem sądu albo została mu ona ograniczona);
• rodzic albo obydwoje rodzice może(gą) być pozbawiony(wieni) władzy rodzicielskiej orzeczeniem sądu.

Co do zasady rodzic, który wykonuje tzw. pełną władzę rodzicielską nie może, bez zgody drugiego z rodziców, decydować o istotnych sprawach dziecka (np. zmianie miejsca zamieszkania małoletniego, leczeniu, wyjeździe za granicę, wyrobieniu paszportu, wyboru placówki edukacyjnej itd.). W sprawach istotnych rodzice powinni być zgodni. Obowiązek współdecydowania w sprawach istotnych jest wyłączony, w sytuacji, gdy drugi rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub została ona ograniczona w danym obszarze spraw.

Porozumienie określające wykonywanie władzy rodzicielskiej zawiera takie kwestie, jak:

• określenie, kto sprawuje władzę rodzicielską;
• uzgodnienia dotyczące leczenia dziecka;
• uzgodnienia dotyczące podejmowania decyzji w sprawie dziecka;
• uzgodnienie dotyczące tego, kto ma dostęp do informacji o dziecku;
• uzgodnienia dotyczące wychowania dziecka;
• ustalenie, kto ponosi koszty utrzymania dziecka.

W porozumieniu określającym wykonywanie władzy rodzicielskiej rodzice najczęściej dążą do tego, aby władza rodzicielska została powierzona im obojgu. Jeśli porozumienie jest sporządzane w ramach trwającego procesu sądowego (np. sprawy rozwodowej, o separację albo unieważnienie małżeństwa: art. 58 par. 1 i 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego), sąd orzekający w sprawie zgodzi się na sprawowanie władzy rodzicielskiej przez oboje rodziców tylko wtedy, gdy rzeczywiście będzie przekonany, że rodzice są w stanie współpracować, w sposób zgodny, w wykonywaniu władzy rodzicielskiej.

4. Porozumienie określające kontakty z dzieckiem

W porozumieniu o ustalenie kontaktów z dzieckiem określa się m.in.:

• szczegółowy plan kontaktów z drugim rodzicem, który nie mieszka na co dzień z dzieckiem, a więc terminy ich spotkań z dzieckiem;
• możliwość spędzania wakacji, ferii, świąt i innych ważnych wydarzeń rodzinnych z dzieckiem;
• możliwość kontaktów z rodziną rodziców dziecka np. dziadkami, znajomymi lub aktualnymi partnerami (zwykle dotyczy to małych dzieci);
• możliwość wyjazdów zagranicznych;
• decyzje o wyborze szkoły, zajęć dodatkowych, wyjazdów, wycieczek;
• finansowanie leczenia lub rehabilitacji dziecka, zawożenie na wizyty lekarskie, rehabilitacyjne itd.;
• podejmowanie decyzji w przypadkach nagłych i losowych;
• dostęp do informacji o dziecku, kwestie dotyczące wychowania dziecka oraz ponoszenia kosztów jego utrzymania.

Ważne jest, aby porozumienie zostało określone możliwie jak najbardziej szczegółowo, aby zapobiec przyszłym konfliktom tj. szczegółowy plan kontaktów z drugim rodzicem powinien wskazywać m.in. zakres godzin, w których ma odbywać się kontakt, miejsce odbywania kontaktu, sposób odebrania i/lub odwiezienia dziecka do miejsca jego zamieszkania, po odbytym spotkaniu, określenie, które z dni są rozumiane jako początek weekendu (piątek czy sobota) - jeśli spotkania z drugim rodzicem wypadają w weekendy, określenie dni w wakacje i ferie oraz święta, które drugi rodzic ma do dyspozycji na spotkania z dzieckiem, spędzanie urodzin, imienin i innych ważnych uroczystości rodzinnych dla dziecka i rodzica, ustalenie kwestii, czy drugi rodzic może kontaktować się z dzieckiem za pomocą telefonu czy internetu, możliwość nadrobienia spotkania, gdyby drugi rodzic nie mógł się spotkać z dzieckiem w dniu do tego wyznaczonym.

W razie braku osiągnięcia konsensusu między rodzicami, jeden z nich może wystąpić z wnioskiem do sądu opiekuńczego (sąd rejonowy miejsca pobytu dziecka) o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. Orzeczenie sądu zastępuje wówczas zgodę drugiego rodzica.

Jak korzystać z dokumentu?

Dokument składa się z następujących części:

1. Preambuły dotyczącej opisu dot. władzy rodzicielskiej i istniejącego konfliktu między rodzicami lub opiekunami;

2. Postanowień dotyczących jednego z wybranych wersji porozumienia:

• • porozumienia wychowawczego;
  • porozumienia ustalającego miejsce zamieszkania dziecka;
  • porozumienia określającego władzę rodzicielską;
  • porozumienia dotyczącego ustalenia kontaktów z dzieckiem.

3. Przepisów końcowych (okresu obowiązywania umowy, braku możliwości jednostronnego odstąpienia od umowy, sposobu rozstrzygania sporów oraz sposobu dokonywania zmian w porozumieniu).

Czy wiesz, że...

Jeżeli jest kilkoro wspólnych dzieci, porozumienie należy zawrzeć oddzielnie dla każdego dziecka. Porozumienie traci moc z chwilą osiągnięcia przez dziecko 18 lat, a więc z chwilą osiągnięcia pełnoletności bądź wcześniejszego małżeństwa dziecka.

Porozumienie może być zawarte:

• sądownie - w toku rozprawy sądowej o rozwód, separację albo unieważnienie małżeństwa lub ustalenie kontaktów z dzieckiem;
• polubownie - bez udziału sądu, przez strony, które chcą ustalić sprawy dotyczące dziecka, bez ingerencji sądowej:
  • w zwykłej formie pisemnej - dla swojej ważności porozumienie nie wymaga szczególnej formy, co oznacza, że wystarczy je sporządzić w formie dokumentowej. Taka forma nie chroni jednak stron, w razie zaprzestania wykonywania porozumienia przez jedną z nich - powinny one wówczas wystąpić do sądu o nadanie porozumieniu klauzuli wykonalności, a następnie wystąpić do komornika, w celu przeprowadzenia egzekucji.
  • przy udziale mediatora - porozumienie jest sporządzone w formie pisemnej i podpisują je oboje rodzice i mediator (art. 183[1] i nast. Kodeksu Postępowania Cywilnego). Również wówczas, jeśli porozumienie przestanie być wykonywane przez jedną ze stron, należy wystąpić do sądu, w celu zatwierdzenia porozumienia, co umożliwi przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego przez komornika.
  • przez notariusza - w celu egzekucji postanowień porozumienia, strona zainteresowana będzie musiała uzyskać zatwierdzenie porozumienia przez sąd, a następnie wystąpić do komornika o przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego.

Liczba egzemplarzy:

Aby porozumienie było ważne, musi być podpisane przez obie strony w dwóch (2) egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron (wystarczy forma dokumentowa). Jeśli jest to porozumienie stworzone w ramach trwającego sporu sądowego, należy sporządzić trzy (3) egzemplarze porozumienia: po jednym dla każdego rodzica (opiekuna) i jeden egzemplarz dla sądu.

Podstawa prawna:

Prawo do wychowania dzieci oraz prawo do kontaktów z nimi należą do kategorii tzw. praw rodzicielskich, zagwarantowanych przez Konstytucję RP (art. 48 Konstytucji) i sprecyzowanych w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym (art. 95 i nast. Kodeksu rodzinnego i Opiekuńczego). Prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców również jest prawem konstytucyjnie chronionym.

Możliwość sporządzenia porozumienia wychowawczego w trakcie trwającego procesu sądowego o rozwód małżonków - rodziców dziecka jest uregulowane w art. 58 par. 1 i 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Możliwość sporządzenia porozumienia ustalającego kontakty z dzieckiem wynika z art. 113[1] par. 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Porozumienie w sprawie ustalenia miejsca zamieszkania dziecka wynika z art. 97 par. 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.